ALZHEİMER HASTALIĞI VE MADALYONUN ARKASINDAKİ GERÇEKLER

                                                                                           Prof. Dr. Aynur Özge

                                                                                                                                        MAD ve TAD Mersin Şubesi Başkanı

Alzheimer hastalığı, adını hastalığı ilk kez tarif eden Alman doktor Alois Alzheimer’den alan, genellikle yaşla birlikte ortaya çıkan ve yaygın olarak görülen ilerleyici bir beyin hastalığıdır. Bu hastalık, hafıza kaybı, bilişsel gerileme ve davranışsal değişiklikler gibi belirtilerle karakterizedir. Alzheimer, beyindeki sinir hücrelerinin zamanla hasar görmesi ve ölmesi sonucu ortaya çıkar. Bu nedenle, hastalık ilerledikçe, kişinin zihinsel ve fiziksel işlevleri giderek daha fazla etkilenir.

Sıkça karıştırılan bir durum olarak Demans, genel bir terim olup bilişsel işlevlerin (düşünme, hatırlama, karar verme yeteneği gibi) ciddi şekilde bozulduğu bir durumu ifade eder. Alzheimer hastalığı, demansın en yaygın nedenlerinden biridir, ancak demansın sadece bir alt türüdür. Demans, genellikle günlük yaşamı etkileyecek kadar ciddi ve ilerleyici bir bozukluktur.

Oysa ki normal yaşlanma sürecinde, hafıza ve bilişsel işlevlerde hafif düşüşler görülebilir. Ancak, normal yaşlılık unutkanlığı, günlük yaşam aktivitelerini etkilemeyecek kadar hafif ve yaygın olarak kabul edilen bir durumdur. Unutkanlık genellikle yeni öğrenilen bilgileri hatırlamakta zorlanmakla sınırlıdır ve kişinin diğer bilişsel yetenekleri genellikle etkilenmez.

Alzheimer Hastalığı ve Diğer Durumların Farkları:

• Alzheimer hastalığı, zamanla ilerleyen ve belirgin hafıza kaybı, bilişsel gerileme ve davranışsal değişikliklerle karakterizedir. Demans ise daha genel bir terim olup, bilişsel işlevlerin ciddi şekilde bozulduğu bir durumu ifade eder.
• Normal yaşlılık unutkanlığı, genellikle hafif ve günlük yaşam aktivitelerini etkilemeyecek kadar sınırlıdır. Alzheimer hastalığında ise hafıza kaybı ve bilişsel işlevlerdeki bozulma zamanla artar ve günlük yaşamı etkileyebilecek düzeylere ulaşır.
• Alzheimer hastalığı genellikle yaşla birlikte ortaya çıkar ve ilerlerken, normal yaşlılık unutkanlığı genellikle yaygın ve hafif kalır.

Alzheimer’ın Belirtileri Nelerdir?

Alzheimer hastalığının belirtileri genellikle kişiler fark etmeden yıllar öncesinden yavaşça başlar ve zamanla kötüleşir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Hafıza Kaybı: Özellikle son olaylarla ilgili hafıza kaybı sıkça görülür. Kişi, yeni öğrendiği bilgileri hatırlamakta zorlanır. Aynı soruları sıkça sorar. Ev içinde eşya kaybeder, bulamayınca yakınlarını suçlar. Yaptığı şeyleri yeniden yapmaya kalkar veya yapması gereken bir şeyi yapmayı unutur. İpuçları hastalığın başlangıç dönemlerinde işe yarar ancak hastalık ilerledikçe anlamını yitirir.
• Zihinsel Kafa Karışıklığı: Kişi, basit hesaplamaları yapma veya tanıdık yerlerde kaybolma gibi zihinsel görevleri yerine getirmede zorlanabilir. Bu zamanla ev içinde odaları karıştırma veya kendi evinde olduğu halde “beni evime götürün” serzenişlerine varabilir.
• Karmaşık Görevlerde Zorlanma: Günlük yaşam aktiviteleri gibi karmaşık görevlerde zorlanma yaşanabilir. Örneğin, yemek pişirme veya evde alışveriş yapma gibi işlerde sorunlar ortaya çıkabilir. Kendisinden istenen görevleri anlamayabilir, yanlış anlayabilir ve bu durumu kabullenmediği için ev içerisinde çatışmalar yaşanabilir.
• Davranışsal ve Kişilik Değişiklikleri: Alzheimer hastalarında sıklıkla görülen belirtilerden biri de davranışsal ve kişilik değişiklikleridir. Kişi, daha önce hoşlanmadığı aktivitelere ilgi gösterebilir veya ani öfke patlamaları yaşayabilir. İstifleme, paraya düşkünlük, yakınlarını sadakatsizlikle suçlama, uyku sorunları, yeme bozuklukları gibi sorunlar hastalar kadar yakınlarını da zor durumda bırakır.
• Sözel İfade Zorlukları: Konuşma yeteneğinde azalma ve kelime bulma güçlüğü de Alzheimer belirtileri arasındadır. Konuşurken sıkça “şey” der veya kelimeleri anlamsız eşdeğerleri ile değiştirerek konuştuğu için anlaşılmaz ifadelere dönüşür. Aynı şekilde konuşmaları anlaması da giderek güçleşir ve konuşmalar zamanla “kelime salatası” şeklini alır.

Alzheimer Hastalığının Erken Tanısı Neden Önemlidir?

Sevdiklerimizle paylaştığımız anılar, değerli anılar ve yaşam deneyimlerimizin temelini oluşturur. Ancak, bazen bu anılar yavaş yavaş kaybolmaya başlar ve unutkanlıkla mücadele etmek zorunda kalırız. Alzheimer hastalığı, bu unutkanlığın arkasındaki yaygın bir neden olabilir. Erken tanı, Alzheimer hastalığıyla başa çıkmanın en önemli adımlarından biridir ve nedeni anlamak, daha iyi bir yaşam kalitesi sağlayabilir.

Erken Tanının Önemi:

1. Tedaviye Erken Başlama: Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatmak veya semptomları hafifletmek için erken tanı büyük önem taşır. Erken dönemde tedaviye başlamak, hastalığın ilerlemesini kontrol altına alabilir ve yaşam kalitesini artırabilir.
2. Daha İyi Yönetim: Erken tanı, hasta ve ailesine hastalığın ilerleyişini anlama ve uygun bakım ve destek stratejilerini belirleme fırsatı verir. Bu, hastanın ve ailesinin yaşamı daha iyi planlamasına ve yönetmesine yardımcı olabilir.
3. Anlayış ve Destek:Erken tanı, Alzheimer hastalığıyla yaşayan bireylerin ve ailelerinin daha iyi bir destek ağı oluşturmasına yardımcı olabilir. Hastalığın neden olduğu değişiklikleri anlamak ve kabul etmek, sevdiklerimize daha iyi destek olmamıza olanak tanır.

Erken Tanı Nasıl Yapılır?

1. Bireyselleştirilmiş Risk Analizi ile Belirti ve Semptomların İzlenmesi: Bellek kaybı, bilişsel zorluklar, dil bozuklukları ve davranış değişiklikleri gibi Alzheimer belirtilerini izlemek önemlidir. Bu belirtiler, bir kişinin Alzheimer hastalığı riski altında olduğunu gösterebilir.
2. Doktor Muayenesi: Alzheimer hastalığının erken tanısı için bir nörolog veya psikiyatrist tarafından yapılan kapsamlı bir değerlendirme önemlidir. Hasta ve ailenin tıbbi geçmişi, semptomların süresi ve şiddeti değerlendirilir. Kapsamlı nöropsikolojik değerlendirme yapılır. Gerekli laboratuvar testleri ve gerekiyorsa genetik testler yapılır.
3. Beyin Görüntüleme Testleri: Bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MR) gibi beyin görüntüleme testleri, beyindeki yapısal değişiklikleri değerlendirmek ve Alzheimer hastalığını teşhis etmek için kullanılabilir.

Erken Tanıda Farkındalık:

Alzheimer hastalığının erken tanısının önemini vurgulamak, toplumda farkındalık oluşturmak önemlidir. Kendi zihinsel sağlığımızı ve sevdiklerimizin sağlığını izlemek, erken belirtileri tanımak ve hızla harekete geçmek, Alzheimer hastalığının etkilerini en aza indirmeye yardımcı olabilir.

Unutmayın, Alzheimer hastalığıyla yaşamak mümkün, ancak erken tanı ve uygun tedavi ile bu yolculuğu daha yönetilebilir hale getirebiliriz. Sağlıklı bir zihin için farkında olalım ve birbirimize destek olalım.

Alzheimer Hastalığının Tedavisi ve Yönetimi

Şu anda Alzheimer hastalığının tamamen tedavi edilebilmesi için etkili bir yöntem bulunmamaktadır. Ancak, erken tanı ve uygun tedavi ile hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir ve semptomlar yönetilebilir hale getirilebilir.

• İlaç Tedavileri:
  • Asetilkolinesteraz İnhibitörleri: Bu ilaçlar, Alzheimer hastalığının belirtilerini hafifletmek için kullanılır. Asetilkolinesteraz enzimini engelleyerek beyindeki asetilkolin seviyelerini artırır. Bu ilaçların arasında donepezil, galantamin ve rivastigmin bulunur.
  • Memantin: Memantin, Alzheimer hastalığının ileri aşamalarında bilişsel işlevleri korumak için kullanılan bir ilaçtır. Beyindeki glutamat aktivitesini düzenleyerek sinir hücrelerini korumaya yardımcı olur. Genellikle asetilkolinesteraz inhibitörleriyle birlikte kullanılır.
• Bilişsel ve Davranışsal Terapiler:
  • Alzheimer hastaları için bilişsel terapi, hafıza ve düşünme becerilerini geliştirmeyi amaçlar. Bu terapi, hastanın zihinsel işlevlerini korumaya ve günlük yaşam becerilerini sürdürmeye yardımcı olabilir.
  • Davranışsal terapiler, Alzheimer hastalarının anksiyete, depresyon ve uyku sorunları gibi davranışsal ve duygusal sorunlarını yönetmeyi hedefler.
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Destekleyici Bakım:
  • Sağlıklı bir yaşam tarzı, Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatabilir veya semptomların şiddetini azaltabilir. Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, sosyal etkileşim ve zihinsel aktiviteler bu noktada önemlidir.
  • Destekleyici bakım, Alzheimer hastalarının günlük yaşam aktivitelerinde yardımcı olmayı ve onları desteklemeyi amaçlar. Bu, kişisel bakım, ev temizliği, yemek hazırlığı gibi günlük ihtiyaçların karşılanmasını içerir.
• Klinik Çalışmalar ve Yenilikçi Tedaviler:
  • Alzheimer hastalığının tedavisi üzerine sürekli araştırmalar ve klinik çalışmalar devam etmektedir. Yeni ilaçlar, immünoterapi, gen terapisi gibi yenilikçi tedavi yaklaşımları araştırılmaktadır. Bu yeni tedavilerin geliştirilmesi ve onaylanması birkaç yıl sürebilir, ancak umut verici sonuçlar elde edilmektedir.

Bu tedaviler, Alzheimer hastalığının semptomlarını yönetmeye ve hastaların yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olur. Ancak, Alzheimer hastalığının tamamen iyileştirilmesi için henüz etkili bir yöntem bulunmamaktadır. Her hasta farklı olduğu için tedavi planı her zaman bireysel ihtiyaçlara göre düzenlenmelidir.

Alzheimer hastası olan yakınlarının karşılaştıkları güçlükler ve çözüm önerileri:

Deneyimlerimize göre Alzheimer hastalığı başta olmak üzere demans tanısı alan bir hastanın yakınları en sık aşağıdaki konularda güçlük yaşar:

• Hastanın Bakımı ve İhtiyaçlarıyla Başa Çıkma: Alzheimer hastalarının bakımı zaman alıcı ve zorlayıcı olabilir. Kişisel bakım, ilaç yönetimi, beslenme ve günlük aktiviteler gibi günlük ihtiyaçların karşılanması gerekmektedir.
• İletişim Zorlukları: Alzheimer hastaları zamanla konuşma yeteneklerini kaybedebilir veya iletişim kurmakta zorlanabilirler. Bu durum, hasta ile iletişim kurmayı zorlaştırabilir ve aile üyeleri arasında iletişim kopukluğuna neden olabilir. Bu özellikle üçüncü şahıslarla ilgili durumlarda hasta yakınını zora sokar.
• Duygusal Zorluklar: Alzheimer hastalığıyla birlikte gelen bilişsel ve davranışsal değişiklikler, hasta yakınlarının duygusal olarak zorlanmasına neden olabilir. Endişe, kafa karışıklığı, öfke ve üzüntü gibi duygusal tepkiler sıkça görülür.
• Sosyal İzolasyon ve Destek Eksikliği: Alzheimer hastası olan yakınlar, bakım sürecinde sosyal izolasyonla karşı karşıya kalabilirler. Bakım verenler genellikle kendi ihtiyaçlarına zaman ayırmakta zorlanır ve destek eksikliği yaşarlar.
• Çözüm Önerileri:Hasta yakını öncelikle en büyük bilgidir prensibini belirlemeli ve sorunların paylaşılarak azalacağına inanmalıdır. Kabullenme aşaması en kısa sürede atlatılabilirse devamı hızla gelecektir.
  • Destek Gruplarına Katılma: Alzheimer hastası olan yakınlar, benzer deneyimlere sahip diğer kişilerle MERSİN ALZHEİMER DERNEĞİ gibi Türkiye Alzheimer Derneği Bünyesindeki en yakın birimle bir araya gelerek destek gruplarına katılabilirler. Bu gruplar, duygusal destek, bilgi paylaşımı ve pratik öneriler sağlayabilir.
  • Profesyonel Yardım Alma: Bakım verenler, Alzheimer hastalığıyla başa çıkmak için profesyonel destek alabilirler. Evde bakım hizmetleri, hasta bakım merkezleri ve psikolojik destek gibi kaynaklardan faydalanabilirler.
  • İletişim Becerilerini Geliştirme: Alzheimer hastası olan yakınlar, hastanın iletişim becerilerini anlamak ve ona uygun bir iletişim stratejisi geliştirmek için çaba gösterebilirler. Basit cümleler kullanmak, görsel destekler sağlamak ve sakin bir ortam yaratmak iletişimi kolaylaştırabilir.
  • Kendi İhtiyaçlarına Zaman Ayırma: Bakım verenler, kendi fiziksel, duygusal ve sosyal ihtiyaçlarına zaman ayırmaya önem vermelidirler. Dinlenmek, egzersiz yapmak, hobilerle uğraşmak ve arkadaşlarla vakit geçirmek, stresle başa çıkmaya yardımcı olabilir.
  • Planlama ve Organizasyon: Alzheimer hastası olan yakınlar, günlük bakım rutinlerini planlamak ve organize etmek için yardımcı araçlar kullanabilirler. Takvimler, hatırlatıcılar ve günlük planlayıcılar, bakım sürecini daha yönetilebilir hale getirebilir.

  Bu çözüm önerileri, Alzheimer hastası olan yakınların karşılaştığı güçlüklerle başa çıkmalarına yardımcı olabilir. Ancak, her durum farklı olduğu için uygun stratejilerin belirlenmesi için bireysel ihtiyaçların dikkate alınması önemlidir.

  Alzheimer Hastasına Bakım tek kişinin baş edebileceği bir sorun değildir…

  Alzheimer hastalığı, sadece bireyin hafızasını etkilemekle kalmaz, aynı zamanda yaşam kalitesini etkileyen bir dizi fiziksel, duygusal ve sosyal zorluklar yaratır. Bu nedenle, Alzheimer hastasına etkili bir bakım sağlamak için multidisipliner bir yaklaşım gereklidir. Bu yaklaşım, farklı uzmanlık alanlarından profesyonellerin bir araya gelmesini ve hastanın tüm ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlar.

  1. Tıbbi Uzmanlar: Aile hekimleri, nörologlar, psikiyatrlar ve geriatri uzmanları, Alzheimer hastalığının teşhisi, tedavisi ve yönetimi konusunda önemli bir rol oynarlar. Hastanın bilişsel ve fiziksel sağlığını değerlendirirler ve uygun tedavi planlarını belirlerler.
  2. Hemşireler ve Bakım Verenler:Hemşireler ve bakım verenler, Alzheimer hastalarının günlük ihtiyaçlarını karşılarlar. Kişisel bakım, ilaç yönetimi, beslenme ve hijyen gibi konularda destek sağlarlar. Ayrıca, hastanın sağlık durumunu izler ve gerekirse tıbbi müdahalede bulunurlar.
  3. Psikologlar ve Psikiyatristler:Alzheimer hastalarının duygusal ve davranışsal zorluklarını yönetmek için psikologlar ve psikiyatristler önemlidir. Anksiyete, depresyon, öfke ve kafa karışıklığı gibi duygusal reaksiyonları değerlendirirler ve hastaya ve ailesine destek sağlarlar.
  4. Fizyoterapistler ve Uğraş Terapistleri:Fizyoterapistler, Alzheimer hastalarının fiziksel hareketliliğini artırmak ve günlük yaşam aktivitelerini kolaylaştırmak için çalışırlar. Konuşma ve uğraş terapistleri ise iletişim becerilerini geliştirmeye ve beslenme problemleri gibi konularda yardımcı olmaya odaklanırlar.
  5. Sosyal Hizmet Uzmanları:Sosyal hizmet uzmanları, Alzheimer hastalarının ve ailelerinin sosyal hizmet kaynaklarından faydalanmasına yardımcı olurlar. Destek gruplarına katılma, mali yardım sağlama ve ev bakım hizmetleri gibi konularda rehberlik ederler.Alzheimer hastasına multidisipliner bir bakım sağlamak, genellikle kurumsal bakım alanlarında daha etkili bir şekilde gerçekleştirilir. Bakım merkezleri, hastanın tüm ihtiyaçlarını karşılamak için çeşitli uzmanları bir araya getirir ve bireysel bakım planları oluştururlar. Bu merkezler aynı zamanda hasta ve ailesine destek ve eğitim sağlayarak Alzheimer hastalığıyla başa çıkma becerilerini artırır. Kurumsal bakım alanları, hastanın güvenliği ve bakım kalitesini sağlamak için gerekli kaynakları ve altyapıyı da sağlarlar. Alzheimer hastalarına multidisipliner bir bakım sunmak, onların yaşam kalitesini artırabilir ve ailelerine destek olabilir. Bu nedenle, bu hastalıkla mücadele eden herkes için uygun bir bakım planı oluşturulması önemlidir.

Mersin Alzheimer Derneği Olarak Bizim Rolümüz

Mersin Alzheimer Derneği olarak, Alzheimer hastalığıyla mücadele eden bireyler ve ailelerine destek olmayı amaçlıyoruz. Bilgilendirme, destek grupları ve etkinlikler aracılığıyla topluluğumuzu bilinçlendiriyor ve kaynakları sağlıyoruz. Hedefimiz, Alzheimer hastalığıyla yaşayan herkesin yaşam kalitesini artırmak ve onları desteklemektir.Eğer siz veya sevdikleriniz Alzheimer hastalığı ile ilgili endişeler yaşıyorsanız, lütfen bizimle iletişime geçmekten çekinmeyin.

Bünyemizdeki

• Tarsus Ülker Aydın Yaşlı Dayanışma ve Erinç Evi
• Gülbahar Özmen Aktif Yaş Alma Evi
• TAD Mersin Şubesi Özel Alzheimer-Demans Engelli Bakım Merkezi ve halka açık onlarca etkinliğimizle Mersin Alzheimer Derneği olarak size yardımcı olmaktan mutluluk duyarız.

Siz de aramıza katılarak Alzheimer ile mücadelede bir fark yaratabilirsiniz. Bize katılın ve birlikte bu önemli yolculukta birbirimize destek olalım ve değerli büyüklerimiz “artık unutsalar da unutulmasınlar…”

Sağlık ve umut dolu günler dileriz.